حبیب کاشانی، خزانه‌دار شورا، در جریان دویست و هشتاد و هفتمین صحن شورای شهر، گزارش مفصلی از حساب‌های درآمد و هزینه شهرداری تهران برای مهرماه سال ۱۴۰۳ ارائه کرد. در این گزارش به عملکرد هفت‌ماهه شهرداری، چالش‌های موجود و نظرات اعضای شورا پرداخته شد.

کاشانی با اشاره به اینکه عملکرد مالی شهرداری نیازمند تحلیل جامع‌تر است؛ گفت: در این مدت، مجموع درآمد شهرداری تهران، شامل نقدی و غیرنقدی، بالغ بر ۷۶ هزار و ۶۷۴ میلیارد تومان بوده که این میزان حدود ۱۲ هزار و ۶۵۵ میلیارد تومان کمتر از بودجه مصوب است. این کمبود عمدتاً به دلیل تحقق نیافتن برخی منابع درآمدی پیش‌بینی‌شده است.

وی درآمدهای شهرداری را به سه بخش اصلی تقسیم‌بندی کرد و گفت: در هفت ماه نخست سال ۱۴۰۳، شهرداری تهران از سه منبع زیر تأمین درآمد کرده که به این شرح است:

1. درآمدهای نقدی: ۶۷ هزار و ۲۸۴ میلیارد تومان (۸۰ درصد از کل درآمدها)

2. درآمدهای غیرنقدی: ۹ هزار و ۳۹۰ میلیارد تومان (۱۲ درصد از کل درآمدها)

3. واگذاری دارایی‌های مالی: ۳ هزار میلیارد تومان (۹ درصد از کل درآمدها).

وی تأکید کرد که اتکای بیش از حد به درآمدهای غیرپایدار، از جمله فروش دارایی‌های سرمایه‌ای، چالشی جدی برای آینده مدیریت شهری ایجاد می‌کند.

کاشانی با اشاره به شکاف میان بودجه مصوب و عملکرد واقعی گفت: در هفت ماهه نخست سال ۱۴۰۳، مجموع درآمد نقدی و غیرنقدی شهرداری حدود ۵۱ درصد از کل بودجه مصوب سالانه بوده است. این میزان، هرچند قابل قبول است؛ اما نشان‌دهنده ناتوانی در تحقق برخی منابع درآمدی کلیدی است.

وی افزود: بر اساس برنامه مصوب، در این مدت شهرداری باید حدود ۸۹ هزار و ۳۲۹ میلیارد تومان درآمد کسب می‌کرد که تنها ۷۶ هزار و ۶۷۴ میلیارد تومان تحقق یافته است. این شکاف درآمدی بر توان شهرداری برای اجرای پروژه‌های عمرانی و خدماتی تأثیر منفی گذاشته است.

کاشانی درآمدهای شهرداری را به دو بخش پایدار و ناپایدار تقسیم کرد:

• درآمدهای پایدار: سهمی معادل ۳۳.۱ درصد از کل درآمدها داشتند.

• درآمدهای ناپایدار: با سهمی معادل ۶۶.۹ درصد، همچنان بخش عمده‌ای از منابع درآمدی شهرداری را تشکیل می‌دهند.

وی تأکید کرد که شهرداری نیازمند برنامه‌ریزی جدی برای افزایش سهم درآمدهای پایدار است.

کاشانی در مقایسه درآمد مهرماه با شهریورماه گفت: در مهرماه، مجموع درآمد شهرداری تهران نسبت به شهریورماه، حدود ۵ هزار و ۵۵۸ میلیارد تومان کاهش یافته که عمدتاً به دلیل کاهش وصول برخی عوارض و فروش دارایی‌های غیرمنقول بوده است.

کاشانی با اشاره به تحقق درآمدهای مربوط به عوارض و مالیات‌ها گفت: حدود ۲۵ درصد از درآمدهای شهرداری تهران در این مدت از محل عوارض و مالیات بر ارزش افزوده تأمین شده است. هرچند این میزان افزایش یافته، اما همچنان سهم شهرداری از ارزش افزوده کافی نیست و نیازمند بازنگری در سیاست‌های مالیاتی است.

وی افزود: در این مدت، شهرداری توانسته از محل فروش دارایی‌های غیرمنقول و سرمایه‌ای، حدود ۱۰ هزار و ۵۷۰ میلیارد تومان درآمد کسب کند. این روند نشان‌دهنده وابستگی شهرداری به منابع غیرپایدار است که باید اصلاح شود.

کاشانی درباره عملکرد هزینه‌ای شهرداری توضیح داد:

در هفت ماه نخست سال ۱۴۰۳، مجموع هزینه‌های شهرداری تهران به سه بخش تقسیم می‌شود:

1. هزینه‌های جاری: حدود ۵۰ درصد از کل هزینه‌ها

2. هزینه‌های عمرانی: حدود ۴۰ درصد

3. بازپرداخت بدهی‌ها و تسهیلات مالی: ۱۰ درصد.

وی در خصوص درصد تحقق هزینه‌ها گفت: عملکرد هزینه‌ای شهرداری حدود ۶۸ درصد از بودجه تخصیص‌یافته بوده است. این میزان نشان می‌دهد که محدودیت نقدینگی بر اجرای پروژه‌های عمرانی تأثیر منفی گذاشتهاست.

کاشانی در بخشی از سخنان خود بر نابرابری در توزیع بودجه بین مناطق شمالی و جنوبی شهر تاکید کرد و گفت: حدود ۷۰ درصد از درآمدهای شهرداری از مناطق شمالی شهر تأمین شده است، در حالی که نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتر در مناطق جنوبی وجود دارد. این موضوع می‌تواند شکاف اقتصادی و اجتماعی میان مناطق را افزایش دهد.

رئیس شورای اسلامی شهر تهران، در واکنش به گزارش حبیب کاشانی، بر لزوم تحلیل جامع درآمدها و هزینه‌های شهرداری تاکید کرد و گفت: نباید صرفاً افزایش درآمدها را نشانه موفقیت دانست؛ زیرا تورم بالا باعث افزایش هزینه‌های شهرداری شده و ممکن است این افزایش درآمد، صرفاً جبران‌کننده هزینه‌های اضافی باشد. از سوی دیگر، این خطر وجود دارد که دستگاه‌های دولتی یا سایر نهادها به اشتباه تصور کنند که شهرداری تهران توان مالی بالایی دارد و تقاضاهای بیشتری از آن داشته باشند.

وی افزود: باید به یاد داشته باشیم که بخشی از این درآمدها از محل مالیات بر ارزش افزوده تأمین می‌شود، که پیش‌تر عوارض پایداری شهرداری بود. این مالیات باید سهم بیشتری به شهرداری تعلق گیرد، چرا که اکنون سهم شهرداری بسیار کمتر از نیازهای آن است.

چمران همچنین پیشنهاد کرد: بهتر است کمیسیون برنامه و بودجه شورا، به همراه دیگر اعضای شورا، جلسات تخصصی و تحلیلی درباره این مسائل برگزار کند تا بتوانیم برای بودجه سال آینده تصمیمات دقیقی بگیریم. این تحلیل‌ها باید مشخص کند که آیا درآمدهای اعلامی واقعاً پایدار و متناسب با هزینه‌ها هستند یا خیر.

عضو کمیسیون برنامه و بودجه، در نقد گزارش ارائه شده، گفت: یکی از چالش‌های اساسی این است که همچنان شهرداری به فروش دارایی‌های شهری وابسته است و این روند برخلاف اهداف قانون درآمدهای پایدار شهری است. انتظار می‌رفت با ابلاغ این قانون، سهم درآمدهای پایدار در بودجه شهرداری افزایش یابد؛ اما در این گزارش شاهد هستیم که همچنان بخش زیادی از درآمدها از محل فروش دارایی‌های سرمایه‌ای و اموال شهرداری تأمین می‌شود.

امانی همچنین به تأثیرات این نوع درآمدزایی بر مشکلات شهر تهران اشاره کرد و گفت: مهم‌ترین چالش فعلی شهر تهران، آلودگی هوا و ترافیک است. متأسفانه، این نوع درآمدها نه تنها کمکی به حل این معضلات نمی‌کند، بلکه با افزایش جذابیت‌های ساخت‌وساز در مناطق شمالی، باعث افزایش جمعیت و خودرو در شهر شده و مشکلات را تشدید می‌کند.

او ادامه داد: در حال حاضر، حدود ۲۵ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان از درآمد شهرداری از محل فروش سرمایه‌های شهری و املاک تأمین شده است که بخش عمده آن در مناطق شمالی بوده است. این امر باعث ایجاد بی‌عدالتی میان مناطق شمالی و جنوبی شهر شده است.

در پاسخ به انتقادات مطرح‌شده، حبیب کاشانی، خزانه‌دار شورا، توضیح داد: در گزارش ارائه‌شده، تمام جزئیات درآمدها و هزینه‌ها به تفکیک کدهای بودجه‌ای بررسی شده است. اما باید توجه داشت که محدودیت‌های قانونی و اجرایی نیز وجود دارد که بر عملکرد شهرداری تأثیر می‌گذارد. در حال حاضر، شهرداری برای تأمین مالی پروژه‌ها، نیازمند استفاده از ظرفیت‌های موجود است، هرچند که این ظرفیت‌ها باید به‌صورت هدفمند مدیریت شوند.

کاشانی در دفاع از درآمدهای حاصل از فروش دارایی‌های شهری گفت: در شرایط کنونی، اتکای شهرداری به این نوع درآمدها اجتناب‌ناپذیر است. اما تلاش کرده‌ایم تا این درآمدها به‌گونه‌ای مدیریت شود که بیشترین تأثیر مثبت را بر پروژه‌های عمرانی و توسعه شهری داشته باشد.

او همچنین به اهمیت شفافیت در گزارش‌دهی اشاره کرد و گفت: هدف از ارائه این گزارش‌ها، شفاف‌سازی عملکرد مالی شهرداری و اطلاع‌رسانی به شهروندان است. این شفافیت به شورا کمک می‌کند تا با تحلیل بهتر، بتواند سیاست‌های مالی مناسبی را تدوین کند.

کاشانی در پایان تأکید کرد: برای کاهش وابستگی به درآمدهای ناپایدار، باید حمایت دولت از اجرای قانون درآمدهای پایدار افزایش یابد و شهرداری نیز با مدیریت بهتر منابع، عدالت در توزیع بودجه را اجرایی کند. همچنین، در بودجه سال آینده، تلاش خواهیم کرد تا سهم بیشتری از منابع مالی به مناطق جنوبی اختصاص داده شود تا فاصله میان شمال و جنوب شهر کاهش یابد.

در ادامه مهدی اقراریان، عضو شورای اسلامی شهر تهران، ابتدا به مناسبت درگذشت تلخ مرحوم مهدی علیرضایی، خبرنگار فعال و ارزشمند، این ضایعه را به جامعه رسانه ای کشور تسلیت گفت و از خداوند برای وی رحمت و غفران الهی طلب کرد.

وی با اشاره به گزارش خزانه دار شورا، توضیحات امانی در همین راستا و نیز پیشنهاد چمران، رییس شورای شهر تهران، ضمن ارائه پیشنهادی در خواست کرد که درخصوص موارد مطرح شده؛ جلسه ای با حضور اعضای اصلی کمیسیون  تلفیق بودجه و همه اعضای شورا برگزار و از افراد ذی مدخل شهرداری نیز در این جلسه برای ادای توضیحات، دعوت شود و تحلیل هایی که ارائه شد؛ مورد ارزیابی قرار بگیرد.

این عضو شورا با تأکید بر اینکه  اگر بودجه نیازمند به ارائه متمم و اصلاح است؛ این تغییرات می تواند با نگاه تکمیل فرآیندهای گذشته نسبت به آینده باشد؛ گفت: بودجه ‌ای که در سال جاری تصویب می‌شود؛ تأثیر مستقیمی بر برنامه ‌ریزی‌های آتی شهر خواهد داشت و به عنوان سنگ بنای فعالیت شورای دوره بعدی مطرح  می شود. از این رو پیشنهاد می شود برای بررسی جامع بودجه، جلسه کمیسیون تلفیق برگزار شود.

مجید باقری، معاون برنامه ‌ریزی، توسعه سرمایه انسانی و امور شورای شهرداری تهران، در توضیحاتی از افزایش قابل توجه درآمدهای این دوره شهرداری نسبت به 7 سال گذشته خبر داد و با اشاره به آمارهای ارائه شده، اعلام کرد که درآمد شهرداری نسبت به سال گذشته ۹۵ درصد، نسبت به سال قبل ‌تر ۲۴۰ درصد و نسبت به دو سال قبل ‌تر ۴۲۱ درصد افزایش یافته است.

وی با تأکید بر اهمیت کیفیت درآمد، اظهار داشت: درآمد پایدار توسط دولت تعیین می‌شود و ما نقش کمی در آن داریم؛ دولت به ما گفته که این مولفه شامل ارزش افزوده، بلیط فرودگاه و موارد دیگر است از این رو عملکرد ما در این زمینه صد در صد خوب بوده و تقریباً تمام درآمد پایدار را کسب کرده‌ایم.

وی ادامه داد: در مورد درآمد ناپایدار، اختلاف نظر جدی وجود دارد. آیا درآمد شهرسازی که بر اساس طرح تفصیلی جذب می‌شود؛ درآمد ناپایدار تلقی می‌شود؟ این همیشه سوال بزرگی بوده است. امیدواریم که در جلسه‌ ای با حضور ریاست شورا، این موضوع بررسی و تعیین تکلیف شود.

باقری گفت: ما در مورد ساختار درآمد نمی توانیم تغییری داشته باشیم؛ اگر ما بر مبنای طرح تفصیلی درآمد کسب کنیم، استنباط این است که این درآمد پایدار، چه بسا پایدارتر از پایدار خواهد بود.

معاون شهردار تهران در ادامه از موفقیت شهرداری در اجرای بودجه مصوب و امکان ارائه متمم بودجه خبر داد و با بیان اینکه بودجه شهرداری برای سال جاری ۱۵۱ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده است؛ گفت: این نشان می‌دهد که شهرداری توانسته است تمام وظایف محوله از سوی شورای شهر را به خوبی انجام دهد.

وی اضافه کرد: ۵۵ هزار میلیارد تومان معادل ۹۰ درصد هزینه‌های جاری، ۸۴ هزار میلیارد تومان هزینه‌های سرمایه ‌ای و ۱۱ هزار میلیارد تومان نیز برای تملک دارایی‌های مالی است؛ بنابراین ساختار فعلی نشان ‌دهنده تعادل و پایداری در بودجه شهرداری است.

باقری افزود: در مورد درآمد پایدار و ناپایدار نیز بحث‌هایی وجود دارد. درآمد پایدار توسط دولت تعیین می‌شود و ما نقش زیادی در آن نداریم. دولت به ما گفته که این مؤلفه شامل ارزش افزوده و سایر منابع است و ما توانسته ‌ایم تقریباً تمام درآمد پایدار را کسب کنیم. در مورد درآمد ناپایدار نیز اختلاف نظرهایی وجود دارد که باید در جلسات تخصصی مورد بررسی قرار گیرد.

وی در ادامه تاکید کرد که ما همین هفته چهارشنبه هم می توانیم متمم بودجه را تقدیم شورا کنیم.

در ادامه یکی از مسئولان شهرداری نیز در جلسه شورای شهر در خصوص عملکرد هفت ماهه توضیحاتی را به اعضای شورای شهر ارائه کرد.

در این توضیحات آمده است: بر اساس جدول ارائه ‌شده توسط خزانه دار شورا، ما در ستون چهارم باید در پایان هفت ماهه 1403 رقمی بالغ بر89 همت درآمد کسب می‌کردیم که ۷۶.۶ همت از آن تحقق یافته است؛ کسری بودجه ما دوازده همت بوده و درصد تحقق درآمد نسبت به هفت ماهه 85.83 درصد بوده است و در سال 1400 نیز رقم وصولی ما ۱۴.۷ همت معادل 66 درصد بود.

او اضافه کرد: عملکرد شهرداری تهران در هفت ماهه 1403 از نظر درصد تحقق نسبت به سال گذشته بیش از 85 درصد رشد داشته است؛ همچنین، نسبت به سال 1402، رشد درآمدی ما ۹۵ درصد و نسبت به سال 1400، رشد درآمدی 421 درصد بوده است.

این مقام مسئول در معاونت مالی شهرداری تهران در مورد برخی آیتم‌های درآمدی گفت: بودجه مصوب ما برای بند الف ماده 33 که شامل مالیات بر ارزش افزوده می‌شود، 30.05 همت بوده که بودجه مصوب در هفت ماهه 18 همت بوده عملکرد 20 همت بوده است.

وی همچنین در خصوص مطالبات شهرداری تهران از دولت بابت گندمکاران اظهار کرد که پس از پیگیری‌های متعدد8 ماهه، موفق شدیم ۱6۰۰ میلیارد تومان را وصول کنیم از سویی بخش زیادی از سهم شهرداری از ارزش افزوده نیز بارها بابت سهم یارانه ها برداشته شده بود و در دولت هزینه شده بود.

او در خصوص سود ناشی از فروش اموال غیر منقول نیز چنین توضیح داد: ما باید 5.9 همت در هفت ماه کسب می کردیم و عملکردمان 10 همت بودهاست. بنابرابن این نکته حائز اهمیت است که وقتی یکی از اموال شهرداری تهران فروخته می شود؛ بهای تمام شده اش به حساب منابع ما واریز شده و اختلاف بهای تمام شده تا مبلغ فروش به عنوان سود حاصل می شود از این رو در قسمت سود عدد وصولی های ما به دلیل فروش کالایی که سالهای قبل خریداری شده و حالا به فروش رسیده بالاست.

وی اضافه کرد: سود ناشی از فروش اموال غیرمنقول و درآمد حاصل از فروش اموال غیر منقول هر دو در کنار هم مطابق بودجه محقق شده است.

او در خصوص آیتم‌های کاهشی افزود: عوارض آلایندگی و برخی آیتم‌های دیگر معمولاً در بهمن و اسفندماه وصول می‌شود؛  برخی آیتم‌ها مانند عوارض صدور گذرنامه و تمدید گواهینامه به میزان مراجعه شهروندان بستگی دارد و نقشی در کاهش یا افزایش آن نداریم.

در پایان، این مسئول اظهار داشت: امیدواریم در سال جاری نیز مانند سال‌های گذشته، درصد تحقق درآمدهای شهرداری تهران بالا باشد و بتوانیم به اهداف بودجه‌ای خود دست یابیم.